Skip to main content
Rehber

Eğitimin Niteliği

By Nisan 29, 2023No Comments
Av. Deniz Yazgan Şenay

Otistik çocuklara yönelik özel eğitimin niteliği, Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nin “Erken Çocukluk Dönemi Eğitimi, Birden Fazla Yetersizliği Olan Bireylerin Eğitimi, Evde veya Hastanede Eğitim, Grup Eğitimine Hazırlık, Aile Eğitimi” başlıklı üçüncü bölümü bağlamında şekillenir.

Yönetmeliğin 12. maddesi uyarınca 0-36 aylık çocuklar için erken çocukluk dönemi eğitim hizmetleri, il veya ilçe özel eğitim hizmetleri kurul kararı ile özel eğitim okulları, okul öncesi eğitim kurumları, bünyesinde ana sınıfı bulunan eğitim kurumları ile çocuk ve ailenin ihtiyaçları doğrultusunda evlerde de yürütülür.

0-36 aylık çocukların bu bağlamda eğitim alması için velinin yazılı olarak istemde bulunması gerekir. İstem bağlamında hazırlanan Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu Raporu’na paralel olarak BEP oluşturulur. BEP, yerleşim yerinin özelliğine göre il veya ilçe özel eğitim hizmetleri kurullarınca oluşturulacaktır. Bu bağlamda, aile eğitimi de planlanır.

Eğitim, her bir çocuk için haftada iki gün, ikişer eğitim saati olacak şekilde, okulun ders saatleri içinde veya dışında ihtiyaç halinde hafta sonu da planlanabilir. Bir eğitim saati 40 dakikadır.

Bu dönemdeki eğitim, özel eğitim öğretmenleri, okul öncesi öğretmenleri, çocuk gelişimi ve eğitimi öğretmenleri tarafından verilir.

Çoklu Nöroçeşitliliğe Sahip Öğrencilerin Eğitimi

Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinin 13. maddesi, sorunlu bir dile sahiptir. “Birden fazla yetersizliği olan bireylerin eğitimi” başlığı altında, çoklu nöroçeşitliliğe sahip kişileri işaret ederek ayrıksı bir plan oluşturmayı amaçlar. Bu bağlamda, ilk 12 yıllık zorunlu eğitim sürecinde olan ancak çoklu nöroçeşitliliğe sahip öğrenciler için “özel eğitim okullarında; özel eğitim okulu bulunmayan yerleşim yerlerinde diğer okullar bünyesinde, il veya ilçe özel eğitim hizmetleri kurulunun teklifi doğrultusunda valilik oluru ile sınıf” açılacağı öngörülür.

Yönetmeliğe göre, “Sınıflarda özel eğitim programı uygulanır. Öğrencilerin başarılarının değerlendirilmesi, takip ettikleri özel eğitim programı esas alınarak hazırlanan BEP’e göre yapılır.

Sınıfların mevcudu en fazla 4 öğrenciden oluşur. Dersler özel eğitim öğretmenleri tarafından okutulur.

İlkokullarda haftalık ders çizelgesinde yer alan din kültürü ve ahlak bilgisi; diğer kademelerde din kültürü ve ahlak bilgisi, görsel sanatlar, müzik ve beden eğitimi alanlarına ilişkin dersler ile meslek dersleri ilgili alan öğretmenleri tarafından okutulur.

Alan öğretmeni tarafından okutulan derslere özel eğitim öğretmenleri dersin işlenişine destek vermek üzere katılır.

Bu sınıflar ders, teneffüs, yemek ve diğer etkinlik saatleri bakımından bünyesinde açıldığı okulda uygulanan programa uyarlar.

Özel eğitim meslek okulu veya özel eğitim uygulama okulu (III. kademe) programını tamamlayan öğrencilere takip ettikleri eğitim programına uygun diploma düzenlenir.”

Evde Eğitim Hizmeti

Fiilen okula devam etmeyi güçleştiren ek bir hastalığa sahip olan nöroçeşitli öğrencilerin en az on iki hafta süreyle örgün eğitim kurumlarından yararlanamayacağı ya da yararlanması durumunda sağlığı açısından risk oluşturacağı sağlık raporu ile kanıtlanır durumda ise velinin yazılı istemi ve Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu Raporu ile il veya ilçe özel eğitim hizmetleri kurulunun planlaması doğrultusunda ders yılı içinde evde eğitim hizmeti verilebilir.

Yönetmeliğe göre,

“a) Öğrencinin evde eğitim hizmeti kapsamında alacağı haftalık ders saati, sorumlu olduğu eğitim programı esas alınarak ilköğretim kademesinde veya özel eğitim programı uygulanan ortaöğretim kademesinde bir okula kayıtlı olanlar için haftada 10 ders saatinden, diğer ortaöğretim kademesinde bir okula kayıtlı olanlar için ise haftada 16 ders saatinden az olmayacak şekilde planlanır.

b) İlköğretim programını takip eden öğrenciler için okutulacak dersler belirlenirken merkezi sistem sınavlarında sorumlu olacakları dersler; ortaöğretim programlarını takip eden öğrenciler için okutulacak dersler belirlenirken ise öğrencinin seçtiği ders yoğunluğu dikkate alınarak planlama yapılır.

c) Özel eğitim programını takip eden öğrenciler için okutulacak dersler belirlenirken öğrencilerin eğitim ihtiyaçları ve özellikleri dikkate alınarak planlama yapılır.

ç) Ortaöğretim kademesinde özel eğitim programından sorumlu olan öğrenciler için eğitim programında yer alan meslek dersleri dışındaki dersler için evde eğitim hizmeti planlanır.

d) Evde eğitim hizmetlerinde öğrencilerin eğitim ihtiyaçları ile takip edecekleri eğitim programı esas alınarak; özel eğitim öğretmenleri, okul öncesi öğretmenleri, sınıf ve diğer alan öğretmenleri görevlendirilir. Öğretmen görevlendirmesinde öncelikle öğrencinin kayıtlı bulunduğu okulda veya o yerleşim yerindeki eğitim kurumlarında görev yapan kadrolu öğretmenlerden istekli olanlar arasından, ihtiyacın bu yolla karşılanamaması durumunda ise o yerleşim yerindeki eğitim kurumlarında veya RAM’larda görev yapan kadrolu öğretmenler arasından resen görevlendirme yapılır.

e) Öğrencilerin başarı durumlarının değerlendirilmesi, sorumlu olduğu eğitim programının uygulandığı okullardaki değerlendirme ölçütlerine göre yapılır. Okutulan derslerin puanları e-Okul Sistemine işlenir. Öğrenci okutulmayan derslerden muaf tutulur.

f) Bireylerin başarı değerlendirme sonuçları öğretmenler tarafından, öğrencinin kayıtlı bulunduğu okul yönetimine bildirilir. Sınıf geçme ve diğer işlemler, kayıtlı olunan okul yönetimi tarafından yürütülür.

g) Evde eğitim hizmeti süresince bu öğrencilerin okula devam zorunluluğu aranmaz ve devam zorunluluğu aranmamasına yönelik e-Okul Sisteminde işlem yapılır.

ğ) Evde eğitim hizmetinden yararlanan öğrencilere verilen eğitim hizmetleri, bilişim teknolojileri de kullanılarak desteklenir.

h) Evde eğitim hizmeti hafta içi verilebileceği gibi hafta sonları da verilebilir.

(3) Mesleki ve teknik eğitim programlarının uygulandığı okullarda kayıtlı olan öğrencilerden sadece 9’uncu sınıf öğrencileri için evde eğitim hizmeti sunulur.”

Hastanede Eğitim Hizmeti

Yönetmeliğin 15. maddesi uyarınca, yatarak tedavi görme zorunluluğu bulunan öğrenciler için hastaneler bünyesinde il veya ilçe özel eğitim hizmetleri kurulunun teklifi ve Sağlık Bakanlığının uygun görüşü üzerine Valilik Olur’u ile hastane sınıfları açılır.

a) Eğitim hizmeti, velinin yazılı talebi ve öğrencinin tedavisinden sorumlu hekimin yazılı görüşü ile sağlanır.

b) Bu sınıflarda birleştirilmiş sınıf uygulaması ile eğitim yapılır.

c) Sınıfa gelemeyecek durumda olan öğrencilere odalarında eğitim verilir.

ç) Eğitim alacak öğrencilerin hastalığı ve eğitim ortamına ilişkin şartlar dikkate alınarak ilköğretim veya özel eğitim programı uygulanan ortaöğretim kademesinde öğrencilerin haftalık ders saati haftada 10 ders saatinden; diğer ortaöğretim kademesinde olanlar için ise haftada 16 ders saatinden az olmayacak şekilde planlanır.

d) Derse başlama ve bitiş saatleri ile derslerin süresi, eğitim alacak öğrencinin sağlık durumu ve hastane şartları dikkate alınarak il veya ilçe özel eğitim hizmetleri kurulu tarafından belirlenir.

e) Hastane sınıflarında eğitimlerini sürdüren öğrencilere kayıtlı bulundukları sınıfta uygulanan öğretim programları uygulanır.

f) Öğrencilerin başarı durumlarının değerlendirilmesi, kayıtlı bulundukları sınıftaki değerlendirme ölçütlerine göre hastane sınıfında okutulan dersler için yapılır. Okutulan bu derslerin puanları e-Okul Sistemine işlenir. Öğrenci okutulmayan derslerden muaf tutulur.

g) Hastane sınıfındaki öğrencilerin başarı değerlendirme sonuçları öğretmenler tarafından öğrencilerin kayıtlı bulundukları okul yönetimine bildirilir. Sınıf geçme, diğer iş ve işlemler kayıtlı oldukları okul yönetimi tarafından yürütülür.

ğ) Hastanede eğitim hizmeti süresince bu öğrencilerin okula devam zorunluluğu aranmaz ve e-Okul Sisteminde devam zorunluluğu aranmamasına yönelik işlem yapılır.

h) Hastane sınıfı normunda bulunan sınıf öğretmenleri bu sınıfta eğitim alacak öğrencilerle ilgili iş ve işlemleri yürütmek üzere il veya ilçe özel eğitim hizmetleri kurulu ile iş birliği içinde çalışır.

ı) Hastane sınıfında eğitim alan öğrencilerin eğitim ihtiyaçları ile takip edecekleri program esas alınarak; özel eğitim öğretmenleri, okul öncesi öğretmenleri, sınıf ve diğer alan öğretmenleri görevlendirilir. Öğretmen görevlendirmesinde hastane sınıfının bulunduğu eğitim bölgesindeki eğitim kurumlarında görev yapan kadrolu öğretmenlerden istekli olanlar arasından, ihtiyacın bu yolla karşılanamaması durumunda ise bu eğitim kurumlarındaki veya RAM’larda görev yapan kadrolu öğretmenler arasından resen görevlendirme yapılır. Bu, hastane sınıflarının öğretmen isteksizliği veya görevlendirme eksiği dolayısıyla boş kalamayacağı anlamını taşır.

i) Hastanede bir aydan daha az süre yatarak tedavi gören bireylerin eğitimleri takip ettikleri öğretim programları esas alınarak verilir. Bu durumda hastane sınıfında verilen eğitimin başarı değerlendirmesi yapılmaz.

j) Hastanede eğitim hizmetinden yararlanan öğrencilere verilen eğitim hizmetleri, bilişim teknolojileri de kullanılarak desteklenir.

k) İlköğretim programını takip eden öğrenciler için okutulacak dersler belirlenirken merkezî sistem sınavlarında sorumlu olacakları dersler; ortaöğretim programlarını takip eden öğrenciler için okutulacak dersler belirlenirken ise öğrencinin seçtiği ders yoğunluğu dikkate alınarak planlama yapılır.

l) Özel eğitim programını takip eden öğrenciler için okutulacak dersler belirlenirken öğrencilerin eğitim ihtiyaçları ve özellikleri dikkate alınarak planlama yapılır. Bu bağlamda, öğrencinin özelliklerini ihmal eden, kopyala ve yapıştır niteliğindeki planlamaya itiraz edilebilir. İtiraz, yazılı olarak il veya ilçe özel eğitim hizmetleri kuruluna yapılır.

m) Ortaöğretim kademesinde özel eğitim programından sorumlu olan öğrenciler için eğitim programında yer alan meslek dersleri dışındaki dersler için hastanede eğitim hizmeti planlanır.

(2) Mesleki ve teknik eğitim programlarının uygulandığı okullarda kayıtlı olan öğrencilerden sadece 9’uncu sınıf öğrencileri için hastanede eğitim hizmeti sunulur.”

Grup Eğitimine Hazırlık Uygulaması

Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, davranışçı metodu benimseyerek, engelli öğrenciyi damgalayıcı bir dildeki ısrarını 16. madde bağlamında da sürdürmüştür. Buna göre, özel eğitim uygulanan sınıflarda “tuvalet eğitimini kazanamamış, yoğun davranış problemleri gösteren ve grup eğitimine uyum sağlayamayan” öğrencilerin grup eğitimine hazırlanması amacıyla bire bir eğitim uygulaması yapılması uygun görülmüştür.

Uygulama, ders saatleri içerisinde okul yönetimince belirlenen uygun bir ortamda yapılır.

Bu eğitimi alacak öğrencilerin tespiti ile öğrencilerin alacağı haftalık ders saati ve yürütülecek eğitim faaliyetlerine ilişkin planlama haftalık toplam ders saatinin %40’ını aşmayacak şekilde BEP geliştirme birimince yapılır. BEP bağlamında öğrenciye özgü biçimde belirlenen eğitim saatleri göz önüne alındığında, saatlerin değişim göstereceğinin altı çizilmelidir.

Öğrenciler bu uygulamanın dışında kalan sürelerde BEP geliştirme biriminin planlaması doğrultusunda eğitimlerine sınıflarında devam edebilirler. Bu kapsamda grup eğitimine katılamayan öğrenciler için devam zorunluluğu aranmaz ve e-Okul Sisteminde devam zorunluluğu aranmamasına yönelik işlem yapılır.

Grup eğitimine hazırlık uygulamalarını özel eğitim öğretmenleri yürütür.

Tamamlayıcı Eğitim Faaliyetleri

Yönetmeliğin 17. maddesi uyarınca, velinin yazılı istemi ve BEP geliştirme biriminin kararı doğrultusunda okul yönetimi tarafından planlanan tamamlayıcı eğitim faaliyetleri, bire bir olarak veya aynı tanıya sahip üç öğrenci ile yürütülür. Bu eğitim, bir öğrenci için haftalık iki ders saati olacak şekilde planlanır. Uygulamada, aynı tanıya sahip öğrenciler için aynı planın çıkarılması gibi, tamamlayıcı eğitimin amacı ile bağdaşmayan adımlar atıldığı gözlemlenmektedir. Bu bağlamda, okul müdürlüğüne yazılı başvuruda bulunularak planın detaylandırılması isteminde bulunulabilecektir.

Aile Eğitimi Hizmetleri

Aile eğitimi, her tür ve kademedeki engelli ve özel eğitim alan öğrencilerin eğitimine katkı sağlamak amacıyla aileye verilecek her çeşit rehberlik ve eğitim hizmetlerini içerir. Bu hizmetler Bakanlıkça hazırlanan aile eğitimi programı doğrultusunda okul ve kurumlarda yürütülür. Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, aile eğitimi hizmetleri bağlamında kısa bir açıklamaya yer vererek, uygulamadaki özgü durumlara göre şekillenecek bir uygulamayı öngörmüştür. Geniş bir şekilde uygulama bulması için açık uçlu bırakılmış bu hüküm, özellikle cinsel eğitim gibi Türkiye’de yanlış uygulamaların yaygın olduğu konularda sistematik bir tutum geliştirilmemesi gibi yan sonuçlar da doğurmuştur.

Yorum Bırak