Çocuk Ergen Psikiyatristi Doç. Dr. Tuna Çak
Otistik çocuğun desteklenmesi aşamasında sıklıkla psikologlar, dil konuşma terapistleri, fizyoterapistler ve ergoterapistlerle birlikte çalışılır. Bununla birlikte otistiklerin dörtte üçünden fazlasında yaşamın farklı dönemlerinde farklı psikiyatrik zorlukların ortaya çıkması beklenir. Otistiklerin üçte birinden fazlasının ek psikiyatrik zorluklara bağlı psikiyatrik ilaç tedavisi kullandığı da bilinmektedir.
Çocukluk döneminde otizme en sık otizmin de içinde bulunduğu nörogelişimsel farklılıklar kümesinde yer alan diğer nörogelişimsel farklılıklar eşlik eder. Sıklık sırasına göre eşlik eden nörogelişimsel farklılıklar dikkat eksikliği hiperaktivite, iletişim zorlukları, zihinsel yetersizlikler, özgül öğrenme güçlükleri, gelişimsel koordinasyon zorlukları ve tikler olarak sıralanabilir.
Otizm tanısı ile büyüyen çocuklar ayrıca farklı psikiyatrik zorluklar açısından da izlenir. Otizme eşlik etme ihtimali bulunan ve yine psikiyatri uzmanlığının altında takip edilen duygusal çöküş, huzursuzluk, kendine zarar verici davranışlar, depresyon ve obsesif kompulsif davranışlar gibi desteklenmesi gereken belirtiler ile karşılaşıldığında psikiyatrik ilaç tedavileri kullanılır. Hedef belirtiler yaş gruplarına göre farklılık gösterebilir. Erken çocuklukta hiperaktivite, huzursuzluk ve duygusal çöküşler belirgin olabilirken, daha ileri çocukluk dönemlerinde sabırsızlık, kaygı ve kendine zarar verme davranışları öne çıkabilir. Özellikle destek ihtiyacı dışarıdan daha az görünen ergen ve erişkin otistiklerde yaygın kaygılar, depresyon ya da obsesif kompulsif davranışların ortaya çıkması hayat kalitesini etkileyebilir.
Eşlik eden ruh sağlığı durumlarının tanınması özellikle zor olabilir çünkü belirtilerin çoğu, iletişim ve ifade güçlükleri, ilgi eksikliği, dikkatsizlik, göz teması eksikliği, tekrarlayan davranışlar, duygusal düzenleme güçlükleri veya hiperaktivite dahil olmak üzere otizmin temel belirtileri ile benzerlikler gösterir. Ergenlik ve genç erişkinlik dönemlerinde duygu durum zorlukları ve psikoz açısından da artmış riskten bahsedilir. Eş psikiyatrik durumların tanımlanması ve tedavisi için düzenli psikiyatrik takip önemlidir. Bu nedenle ek yakınma ya da psikiyatrik ilaç tedavisi olmasa da otistik çocuk ve ergenlerin 6 ayda bir psikiyatrik muayenelerinin yapılması önem taşır.
Ek tıbbi rahatsızlıklar da otistik çocuklarda daha yaygındır. Fragile X sendromu, Down sendromu, gibi bazı genetik kondisyonlar; epilepsi, makrosefali, hidrosefali, serebral palsi ve sinir sisteminin konjenital anormallikleri gibi çeşitli nörolojik farklılıklara ve mitokondriyal bozukluklar, kreatin metabolizması bozuklukları, seçilmiş amino asit bozuklukları, folat veya B12 metabolizması bozuklukları gibi metabolik hastalıklara rastlanabilinir. Kronik kabızlık, kronik ishal, gastroözofageal reflü, bulantı-kusma, şişkinlik gibi gastrointestinal rahatsızlıklar ve yeme sorunları yine otistik çocuklarda daha sık görülür. Tanı anında ya da ilerleyen dönemlerde eşlik eden fiziksel rahatsızlıklardan şüphelenildiğinde işitme ve görme değerlendirmeleri, çocuk nöroloji muayenesi, çocuk metabolizma hastalıkları muayenesi, gelişimsel pediatri muayenesi önerilebilir.